"جان فورد"، كارگردان خوش‌نام هالیوود عنوان بهترین كارگردان تاریخ سینما را به‌دست آورد.
نشریه سینمایی "اسكرین" در گزارش جدید خود فهرستی از بهترین كارگردانان تاریخ سینمای دنیا را منتشر كرد كه در رتبه اول "جان فورد"، برنده چهار جایزه اسكار بهترین كارگردانی دیده می‌شود.
در این فهرست رتبه دوم در اختیار "آلفرد هیچكاك"، خالق آثار ماندگار سینما چون «پنجره عقبی»، «مرد عوضی»، «سرگیجه»، «شمال از شمال‌غربی»، «روانی»، «ربكا»، «طلسم‌شده» و «ام را نشانه قتل بگیر» است.
«لوئیس بونوئل»، از مطرح‌ترین چهره‌های سینمای اسپانیا كه از وی به‌عنوان "پدر سینمای سورئالیسم" یاد می‌شود، در مكان سوم قرار گرفته است. وی خالق فیلم تحسین برانگیز «فراموش شدگان»، «نازارین»، «رابینسون كروزوئه»، «جذابیت پنهان بورژوازی»، «خاطرات یك مستخدمه»، «میل مبهم هوس» و «زیبای روز» است.
در رتبه چهارم فهرست بهترین كارگردانان تاریخ سینما نام «استنلی كوبریك»، كارگردان بزرگ آمریكایی دیده می‌شود كه فیلم‌های مطرحی چون «دكتر استرنج لاو»، «یك ادیسه فضایی؛2001»، «پرتقال كوكی»، «غلاف تمام فلزی» و «چشمان كاملا بسته» در كارنامه او هستند.
«یاسوجیرو اوزو»، «مارتین اسكورسیزی»، «هاوارد هاوكس»، «ورنر هرتزوگ» و «اورسن ولز» در مكان‌های بعدی این فهرست قرار دارند.
***
«جان فورد» كه در این فهرست در رتبه اول قرار گرفته است، كارگردان افسانه‌ای سینمای آمریكا و برنده چهار جایزه اسكار بهترین كارگردانی است كه از بزرگترین وسترن‌سازان تاریخ هالیوود محسوب می‌شود.
جان فورد روز اول فوریه 1894 در «ماین» آمریكا و از خانواده‌ای ایرلندی مهاجر چشم به جهان گشود. او شهرت فراوان خود را به‌واسطه ساخت فیلم‌های وسترن مانند «جویندگان» و «دلیجان» و هم‌چنین ساخت نسخه‌های سینمایی از آثار كلاسیك برجسته قرن بیستم مانند «خوشه‌های خشم» به‌دست آورد.
ركورد او در كسب چهار جایزه اسكار بهترین كارگردانی هم‌چنان دست‌نیافتنی است. سبك خاص او در فیلم‌سازی بسیار تاثیر‌گذار بود؛ به‌گونه‌ای كه «اینگمار برگمن» و «ارسن ولز» از او به‌عنوان یكی از بزرگترین كارگردانان تاریخ سینما نام می‌بردند.
جان فورد پیشگام فیلم‌برداری فضای خارج از استودیو و نماهای بسیار باز بود كه در آن شخصیت‌های فیلم در یك محیط طبیعی بسیار بزرگ قرار می‌گرفتند. او الهام‌بخش كارگردانان بزرگ سینما چون «جورج لوكاس»،«مارتین اسكورسیزی»، «آكیرا كوروساوا»، «استیون اسپیلبرگ»، «كلینت ایست‌وود»، «ویم وندرس»، «دیوید لین»، «پیتر بوگدایوویچ» و «كوئنتین تارانتینو» بوده است.
وی در بیشتر فیلم‌هایش اشاره مستقیم و غیرمستقیم به اصالت ایرلندی خود داشت. وی بازیگری را در سن 20 سالگی با حضور در فیلم «تولد یك ملت» آغاز كرد، اما دوران بازیگری‌اش چندان طول نكشید و در سال 1917 بود كه اولین فیلم خود را در مقام كارگردان با نام «گردباد» ساخت.
جان فورد در دهه 20 به سمت رییس انجمن كارگردانان آمریكا منصوب شد. از میان بازیگران هالیوود، «جان وین» ركوردار بازی در فیلم‌های «فورد» است. او در 24 فیلم به كارگردانی «فورد» نقش‌آفرینی داشت كه از معروف‌ترین آنها می‌توان به «دلیجان» (1939)، «دختری با روبان زرد» (1949)، «جویندگان» (1956) و «بال‌های عقاب‌ها» (1957) اشاره كرد.
محبوب‌ترین لوكیشن فورد برای ساخت فیلم‌هایش، دره «مانیومنت» در جنوب ایالت یوتا بود. او به سخت‌گیری شدید با بازیگران فیلم‌هایش و تمسخر و فریاد برسر آنان شهرت داشت. تا جاییكه «جان وین» را «احمق بزرگ» صدا می‌زد و به گفته «هنری فوندا»، تنها كسی بود كه می‌توانست «جان وین» را به گریه بیندازد.
با این حال بسیاری از بازیگرانی كه سابقه كار با «فورد» را داشته‌اند، اذعان كرده‌اند كه شخصیت محكم و جدی او، بهترین بازی را از آنها گرفته است. او در طول جنگ دوم جهانی به‌عنوان فرمانده در نیروی دریایی ایالات متحده خدمت كرد. در این زمان، «جان فورد» دو فیلم مستند برای نیروی دریایی آمریكا ساخت و توانست برای فیلم مستند «جنگ میانه‌راه» (1942) و فیلم تبلیغاتی «هفتم دسامبر» (1943) دو جایزه اسكار به‌دست آورد.
جان فورد روز 31 اوت 1973 بر اثر سرطان معده در سن 79 سالگی در كالیفرنیا درگذشت. وی در طول چند دهه فعالیت سینمایی، كارگردانی 145 فیلم را برعهده داشت كه كسب چهار جایزه اسكار بهترین كارگردانی، بزرگترین افتخار كارنامه سینمایی او محسوب می‌شود.
وی در سال 1935 برای «خبرچین»، درسال 1940 برای «خوشه‌های خشم»، در سال 1941 برای «دره من چه سرسبز بود» و در سال 1952 برای «مرد آرام» موفق به كسب اسكار شد، هرچند در این میان تنها برای فیلم «دره من چه سرسبز بود» جایزه اسكار بهترین فیلم را كسب كرد.
جان فورد در سال 1939 برای فیلم «دلیجان» نامزد اسكار بهترین كارگردانی شده بود. او تنها كارگردان تاریخ سینما است كه چهار اسكار بهترین كارگردانی را برده است. «فرانك كاپرا» و «ویلیام ویلر» هركدام سه‌بار این جایزه معتبر را كسب كرده‌اند.
این كارگردان نام‌دار برای دو فیلم «مرد آرام» و «خانه دوردست» نامزد بهترین فیلم اسكار شد. در سال 1973، «ریچارد نیكسون»، رییس‌جمهور وقت آمریكا مدال آزادی ریاست‌جمهوری را به «فورد» اعطا كرد و در همان سال، انجمن فیلم آمریكا اولین جایزه دستاورد سینمایی خود را به او اختصاص داد.
او در سال 1953 برای فیلم «خورشید به روشنی می‌درخشد» نامزد جایزه اول جشنواره كن بود. «فورد» چهار بار نامزد جایزه بهترین فیلم از نگاه انجمن كارگردانان آمریكا بود كه یك‌بار در سال 1953 برای فیلم «مرد آرام» موفق به كسب آن شد.
فورد در سال 1955 جایزه ویژه دستاورد سینمایی را از جوایز گلدن كلوب به‌دست آورد. در سال 1948 برای فیلم «كلمنتاین عزیزم» جایزه ربان نقره‌ای انجمن ملی روزنامه‌نگاران فیلم ایتالیا را كسب كرد. او دو بار سابقه كسب جایزه از جشنواره لوكارنو جمهوری چك را دارد؛ اول در سال 1950 برای فیلم «وقتی ویلی به خانه برمی‌گردد» و دوم جایزه بهترین كارگردانی در سال 1948 برای «چهل آپاچی».
وی در سال 1971 جایزه افتخاری شیر طلایی جشنواره ونیز را كسب كرد و در سال 1952 برای فیلم «مرد آرام» جایزه بین‌المللی این جشنواره را به‌دست آورد.
از معروف‌ترین ساخته‌های فورد می‌توان از «مردی كه لیبرتی والانس را كشت»، «ریو گرانده»، «اسب آهنین»، «آقای لینكلن جوان»، «آنها بی‌ارزش بودند»، «فراری»، «كاروان‌سالار»، «دو سوار» و «پاییز قبیله شاین» نام برد.
نیم ست تیتانیوم حریم سلطان